Հարկը պետական և հասարակական կարիքների բավարարման նպատակով համապարտադիր և անհատույց վճար է, որը գանձվում է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանցից, հիմնարկներից, տեղական ինքնակառավարման մարմիններից հարկային օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով, չափերով և սահմանված ժամկետներում: Հարկը պետության եկամուտների գլխավոր աղբյուրն է և ուղղվում է նրա արտաքին ու ներքին գործառույթների իրականացման ծախսերի ֆինանսավորմանը:
ՀՀ-ում կիրառվող հարկատեսակները
Պետական հարկերն են.
- շահութահարկ,
- եկամտային հարկ,
- ակցիզային հարկ,
- ավելացված արժեքի հարկ,
- բնապահպանական հարկ,
- ճանապարհային հարկ,
- շրջանառության հարկ:
Տեղական հարկերն են.
- անշարժ գույքի հարկ
- փոխադրամիջոցի գույքահարկ:
ՀՀ-ում կիրառվող վճարներն են.
ա) պետական վճարներ (պետական տուրքը, բնօգտագործման վճարը, սոցիալական վճարը, ռադիոհաճախականության օգտագործման թույլտվության տրամադրման (գործողության ժամկետի երկարաձգման) պարտադիր վճարը և օգտագործման պարտադիր վճարը, հանրային ծառայությունների կարգավորման պարտադիր վճարը, կենսաթոշակային վճարը)
բ) տեղական վճարներ ( տեղական տուրքը, տեղական վճարը):ՀՀ-ում գործող Հարկման համակարգերը
ՀՀ-ում գործում են հետևյալ հարկման կարգերը`
ա) Ընդհանուր հարկման կարգ.
այս դեպքում հարկ վճարողները ընդհանուր կարգով հաշվարկում և վճարում են իրենց հարկերը՝ ավելացված արժեքի հարկը և (կամ) շահութահարկը:
բ) Հարկման հատուկ համակարգեր.
- Շրջանառության հարկ, որի դեպքում հարկ վճարողները իրենց իրականացրած գործունեության արդյունքում հաշվարկում և վճարում են շրջանառության հարկ, որ փոխարինում է.
ա) Առևտրային կազմակերպությունների համար՝ ԱԱՀ-ին և (կամ) շահութահարկին,
բ) Անհատ ձեռնարկատերերի և նոտարների համար՝ ԱԱՀ-ին:
- Միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգ, որի դեպքում հարկ վճարողը, իրականացնելով օրենքով սահմանված համապատասխան գործունեություն, ազատվում է ձեռնարկատիրությանն առնչվող բոլոր տեսակի պետական հարկերից:
Սովորաբար հարկման հատուկ համակարգերի դեպքում հարկերի հաշվարկումը և վճարումը ավելի պարզ է:
Շրջանառության հարկ
Շրջանառության հարկ վճարողները.
Վճարողներ են հանդիսանում առևտրային կազմակերպությունները, անհատ ձեռնարկատերերը և նոտարները, որոնց նախորդ տարվա շրջանառությունը չի գերազանցել 115 մլն ՀՀ դրամը:
Ի դեպ, իրացման շրջանառությունը ներառում է նաև արտոնագրային հարկով և ընտանեկան ձեռնարկատիրության հարկման հատուկ համակարգերի շրջանակներում իրականացվող գործունեության տեսակներին վերագրվող իրացման շրջանառությունը:
Շրջանառության հարկ վճարող համարվելու համար անհրաժեշտ քայլերը.
Շրջանառության հարկ վճարող համարվելու համարվելու համար անհատ ձեռնարկատերը, կազմակերպությունը և նոտարը պետք է իրենց հաշվառման վայրի հարկային մարմին ներկայացնեն շրջանառության հարկ վճարող համարվելու վերաբերյալ հայտարարություն, ընդ որում.
Ովքե՞ր չեն կարող համարվել շրջանառության հարկ վճարող.
- արտոնագրային հարկ վճարողները՝ գործունեության այդ տեսակների մասով.
- ակցիզային հարկ վճարողները․
- բանկերը, վարկային, ապահովագրական, ներդրումային կազմակերպությունները, գրավատները, արտարժույթի առք ու վաճառքի, արտարժույթի դիլերային-բրոքերային առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնողները, ներդրումային ֆոնդերը, ֆոնդերի կառավարիչները, վճարահաշվարկային կազմակերպությունները, աուդիտորական կազմակերպությունները, խաղատների և շահումով խաղերի կամ վճակախաղերի կազմակերպիչները.
- հարկային տարվա ընթացքում ՀԴՄ շահագործման կանոնների երրորդ խախտումը կատարած կազմակերպությունները և ԱՁ-ները խախտումը արձանագրելու օրվանից մինչև այդ օրը ներառող հարկային տարվան հաջորդող հարկային տարվա ավարտը․
- համատեղ գործունեության պայմանագրի, ինչպես նաև ապրանքների մատակարարման` կոմիսիայի կամ ապրանքների մատակարարման` գործակալի անունից հանդես գալու պայման նախատեսող գործակալության պայմանագրի կողմ հանդիսացող կազմակերպությունները և անհատ ձեռնարկատերերը․
- հարկային մարմնի ղեկավարի որոշմամբ փոխկապակցված համարվող կազմակերպությունները և ԱՁ- ները, եթե փոխկապակցված ճանաչված առևտրային կազմակերպությունների և ԱՁ-ների նախորդ հարկային տարվա կամ ընթացիկ հարկային տարվա ընթացքում գործունեության բոլոր տեսակների մասով իրացման շրջանառության և այլ եկամուտների հանրագումարների ամբողջությունը գերազանցում է 58,35 միլիոն դրամը.
- փոխկապակցված համարվող կազմակերպությունները և ԱՁ-ները, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նրանց փոխկապակցված կազմակերպությունները և (կամ) ֆիզիկական անձինք հարկային մարմին են ներկայացրել գործունեությունը դադարեցնելու մասին հայտարարություն և հայտարարությունը ներկայացնելու օրվանից հետո, իսկ հայտարարությունում գործունեությունը դադարեցնելու այլ օր նշելու դեպքում` այդ օրվանից հետո փաստացի գործունեություն չեն իրականացրել։
Շրջանառության հարկի դրույքաչափը.
Շրջանառության հարկով հարկման օբյեկտ է հանդիսանում իրացման շրջանառությունը:- Շրջանառության հարկ վճարողները պարտավոր չեն իրենց ձեռքբերումները հիմնավորել փաստաթղթերով:
Առևտրական գործունեությունից եկամուտ ստացող անձանց հարկման առանձնահատկությունները.
- Նրանք, ովքեր իրենց ձեռքբերումները կհիմնավորեն համապատասխան փաստաթղթերով, հնարավորություն կունենան հարկի գումարը նվազեցնելու փաստաթղթերով հիմնավորված ծախսերի 4%-ի չափով, սակայն հաշվետու ժամանակաշրջանի համար հաշվարկված հարկի գումարը չի կարող պակաս լինել տվյալ ժամանակահատվածի առևտրական գործունեությունից ստացվող եկամուտների 1.5%-ից:
- Ծախսերի մեջ ներառվում են անմիջական վաճառքի նպատակով ձեռք բերվող կամ ներմուծվող ապրանքների համար վճարվող մաքսատուրքի, ԱԱՀ-ի, ակցիզային հարկի և (կամ) բնապահպանական հարկի գումարները:
- Ծախսը հիմնավորող փաստաթուղթ է համարվում նաև ՀԴՄ կտրոն, եթե կտրոնի վրա նշված է գնորդ կազմակերպության կամ անհատ ձեռնարկատիրոջ ՀՎՀՀ-ն:
Ի ԴԵՊ: Առևտրական գործունեություն իրականացնելու դեպքում հարկի գումարից չնվազեցված մասը հնարավոր է նվազեցնել հաջորդող եռամսյակներում:
Հանրային սննդի գործունեությունից եկամուտ ստացող անձանց հարկման առանձնահատկությունները.
- Նրանք, ովքեր հանրային սննդի ոլորտում իրականացվող գործունեության հետ կապված ծախսերը կհիմնավորեն փաստաթղթերով հնարավորություն կունենան հարկի գումարը նվազեցնելու փաստաթղթերով հիմնավորված ծախսերի 3%-ի չափով, սակայն հաշվետու ժամանակաշրջանի համար հաշվարկված հարկի գումարը չի կարող պակաս լինել տվյալ ժամանակահատվածի հանրային սննդի գործունեությունից ստացվող եկամուտների 4%-ից:
- Ծախսերի մեջ ներառվում են նաև ձեռք բերվող կամ ներմուծվող ապրանքների համար վճարվող մաքսատուրքի, ԱԱՀ-ի, ակցիզային հարկի և (կամ) բնապահպանական հարկի գումարները:
- Ծախսերի մեջ չեն ներառվում հիմնական միջոցներ ձեռք բերելու կամ կառուցելու ծախսերը, հիմնական միջոցների վրա կատարվող կապիտալ և ընթացիկ ծախսերը ու հիմնական միջոցների և ոչ նյութական ակտիվների ամորտիզացիոն մասհանումները, ինչպես նաև խոհարարական արտադրանք չհանդիսացող այլ ակտիվների օտարման դեպքում՝ դրանք ձեռք բերելու ծախսերը:
Ի ԴԵՊ հարկի գումարից չնվազեցված մասը հնարավոր չէ նվազեցնել հաջորդող եռամսյակներում:
Հաշվետու ժամանակահատվածը և հարկի վճարումը.
Եռամսյակային, մինչև եռամսյակին հաջորդող ամսվա 20-ը ներառյալ:
Այլ դրույթներ.
Շրջանառության հարկ վճարողները.
- գնորդներին (ծառայություններից օգտվողներին) դուրս են գրում հաշվարկային փաստաթղթեր` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով,
- իրենց կողմից դուրս գրվող հաշվարկային փաստաթղթերում ԱԱՀ-ի դրույքաչափի և գումարի վարաբերյալ նշում չեն կատարում,
- ազատված են որպես հարկային գործակալ չհիմնավորված փաստաթղթերով ձեռք բերված ապրանքների նկատմամբ 20% եկամտային հարկ վճարելու պարտավորությունից,
- անհատ ձեռնարկատերերը և նոտարները հաշվարկում են շահութահարկ ամսական 5000 դրամի չափով, որը վճարում են մինչև տվյալ հարկային տարվան հաջորդող տարվա ապրիլի 20-ը ներառյալ,
- ՀԴՄ-ով իրականացված դրամական հաշվարկների եռամսյակային հանրագումարի վերաբերյալ տեղեկությունները ներառում են շրջանառության հարկի հաշվարկում:
- Շրջանառության հարկի համակարգից հարկման ընդհանուր համակարգ անցնելու դեպքում, ապրանքներ ձեռք բերելու ծախսերի գծով չնվազեցված մասի 25-ապատիկը նվազեցվում է շրջանառության հարկի համակարգից հարկման ընդհանուր համակարգ անցնելու օրը ներառող հաշվետու ժամանակաշրջանի համախառն եկամտից:
